توزیع ژئوشیمیایی فلزات سنگین آرسنیک، کادمیوم، جیوه، سرب، روی و کروم درجنوب غرب مشهد و بررسی اثرات زیست محیطی آن

منطقه ی مورد مطالعه بخشی از ورقه ی 100000/1 طرقبه می باشد که شامل منطقه ی کانسار طلای طرقبه و قسمتی از دگرگونی های فیلیتی است. کانسار طلای طرقبه تاکنون از نظر اکتشاف طلا مورد توجه بوده است، بنابراین با توجه به نزدیکی کانسار به مناطق مسکونی و از آنجایی که از منابع آبی منطقه به عنوان منبع تامین آب و از خاک منطقه در جهت کشاورزی استفاده می شود لذا بررسی های زیست محیطی ضروری به نظر می رسد. در این مطالعه ضمن بررسی توزیع و تمرکز آرسنیک و فلزات سنگین در واحد های سنگی، آلودگی خاک و منابع آب منطقه مورد بررسی قرار گرفته است.بدین منظور، تعداد 14 نمونه ی سنگ، 17 نمونه ی خاک (طبیعی، کشاورزی و رسوب آبراهه) و 17 نمونه ی آب (چشمه، قنات و آب آشامیدنی) نمونه برداری گردیده است. نمونه های سنگ به روش icp-es در آزمایشگاه سازمان زمین شناسی تجزیه شدند. نمونه های خاک به روش icp در گروه 1dx در آزمایشگاه acme کانادا مورد تجزیه عنصری قرار گرفتند. غلظت عناصر و کاتیون های اصلی نمونه های آب به روش icp/ms در آزمایشگاه acme کانادا تعیین شد و غلظت آنیون ها در آزمایشگاه شیمی تجزیه دانشگاه فردوسی مشهد تعیین شد. مطالعات سنگ نشان می دهد که آرسنیک دارای بیشترین میانگین نسبت تمرکز با مقدار 1444 است که دارای بیشترین پتانسیل آلایندگی در نمونه های سنگ منطقه است. ارزیابی آلودگی خاک نشان می دهد که از نظر فاکتور غنی شدگی، آرسنیک در رده ی متوسط تا بینهایت شدید، شاخص زمین انباشت در رده ی کمی آلوده تا شدیدا آلوده و از نظر فاکتور آلودگی در رده ی آلودگی کم تا بسیار شدید قرار می گیرد. بیشترین غلظت آرسنیک مربوط به رسوب آبراهه با مقدار 7/470 میلی گرم در کیلوگرم می باشد. همبستگی بسیار قوی میان آرسنیک و طلا در نمونه های خاک نشان می دهد که منشا آلودگی آرسنیک در خاک از منشا ژئوژنیک و ناشی از زون های کانی سازی طلا می باشد. مواد آلی و کربنات کلسیم نقشی در نگهداشت آرسنیک در خاک ندارند. مطالعات آب نشان می دهد که منابع آب منطقه ی کانسار طلای طرقبه آلوده به آرسنیک آنتیموان و اورانیوم هستند و بیشترین غلظت به ترتیب 9/286، 5/207 و 78/20 میکروگرم بر لیتر است و منابع آبی محدوده ی دگرگونی های فیلیتی آلوده به آنتیموان هستند و بیشترین غلظت آنتیموان 2/205 میکروگرم بر لیتر می باشد. ph نقش موثری در آزاد شدن آرسنیک در منطقه ی کانسار طلای طرقبه و آزادشدن آنتیموان در منطقه ی دگرگونی ها دارد. بر اساس شاخص های کیفی gwqi و awqi بیشتر منابع آبی محدوده ی کانسار غیر قابل شرب و منابع آب محدوده ی دگرگونی های فیلیتی قابل شرب هستند. بر اساس شاخص آلودگی mi عمده ی منابع آبی محدوده ی کانسار و محدوده ی دگرگونی های فیلیتی غیر قابل شرب هستند. تیپ و رخساره ی منابع آب در محدوده ی کانسار بیکربناته سدیک و بیکربناته کلسیک است. تیپ و رخساره در محدوده ی دگرگونی های فیلیتی بیکربناته کلسیک است. . ازنظرمصارف کشاورزی منابع آب محدوده ی کانسار طلای طرقبه قابل استفاده برای کشاورزی و منابع آب محدوده ی دگرگونی های فیلیتی قابل استفاده و مناسب برای کشاورزی هستند. از نظر مصارف صنعتی منابع آب محدوده ی کانسار رسوبگذار وخورنده و منابع آب محدوده ی دگرگونی ها رسوبگذار هستند. آلودگی منابع آب در محدوده ی مورد مطالعه زمین زاد بوده و ناشی از تاثیر زمین شناسی و ناهنجاری های ژئوشیمیایی می باشد.